Czerniak jest groźną zmianą skóry. Rozpoznawany jest na podstawie obrazu histopatologicznego, w którym ocenia się go m.in. według skali Barlowa, czyli grubości zmiany. Ta ocena wpływa na oszacowanie rokowania.
U kogo może rozwinąć się czerniak i jakie są czynniki ryzyka?
Czerniak to groźny nowotwór powstający z komórek barwnikowych skóry, czyli melanocytów. Nie należy jednak interpretować tego w taki sposób, jakoby czerniak zawsze rozwijał się na podłożu zmian barwnikowych. Może powstawać na wcześniej niezmienionej skórze. Wyróżnia się również czerniaka oka czy błon śluzowych, jednak są to postacie zdecydowanie rzadsze. Są cechy czerniaka, które pozwalają szybko rozpoznać niepokojącą zmianę i zgłosić się do dermatologa.
Czerniak skóry rozpoznawany jest średnio u 5 na 100 tys. mieszkańców Polski. Niemal dwa razy więcej zachorowań rozpoznaje się u obywateli krajów skandynawskich, natomiast w Europie Południowej diagnozuje się go znacznie rzadziej. Jednak niezaprzeczalnie całkowita liczba zachorowań na czerniaka skóry na świecie wzrasta. Wynika to z działania promieni UV nie tylko w formie promieniowania słonecznego, ale także stosowanych sztucznych źródeł UV jak solaria. Ponadto wśród czynników ryzyka wymienia się:
- predyspozycje rodzinne,
- jasną karnację i niebieskie oczy,
- poparzenia słoneczne,
- liczne znamiona atypowe,
- znamiona wrodzone o średnicy przekraczającej 15 cm,
- leczenie immunosupresyjne,
- starszy wiek.
Nie wszystkie czynniki ryzyka można wyeliminować, jednak takie zachowania jak unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, stosowanie odpowiednich filtrów czy unikanie solariów, istotnie zmniejszają ryzyko zachorowania na czerniaka.
Rozpoznanie czerniaka skóry
Mimo że wiele zmian na skórze może wzbudzić strach, to jednak dopiero właściwa diagnostyka pozwala na postawienie rozpoznania, jakim jest czerniak skóry. Kiedy człowiek zauważy niepokojącą, nową zmianę na ciele, powinien udać się na konsultację do dermatologa. Pierwszym etapem diagnostyki jest obserwacja zmiany pod dermatoskopem, czyli specjalnym urządzeniem pozwalającym na oglądanie jej w powiększeniu. Odmianą tego urządzenia jest również videodermatoskop, który działa nie tylko jak szkło powiększające, ale rzutuje obraz na ekran komputera. Jeśli zmiana wydaje się bardzo podejrzana, lekarz może zlecić jej wycięcie wraz z marginesem zdrowych tkanek (o ile to możliwe). Wycięta tkanka poddana jest badaniu histopatologicznemu.
Rokowanie – czy czerniak jest groźny?
Jednym z czynników rokowniczych jest grubość czerniaka. Im grubsza zmiana, tym gorsze jest rokowanie. Ponadto znaczący wpływ ma czas rozpoznania choroby. Im wcześniej wykryta i cieńsza zmiana, tym większe są szanse na wyleczenie. Ponadto w rokowaniu, na podstawie obrazu mikroskopowego, bierze się pod uwagę owrzodzenie na powierzchni, płeć, lokalizację czerniaka i naciek komórek zapalnych. Dlatego też rokowanie określane jest indywidualnie. Właśnie z powodu możliwych poważnych konsekwencji dla zdrowia żadna podejrzana zmiana na skórze nie powinna być lekceważona, gdyż może okazać się bardzo groźna.
